O konieczności istnienia
- Dodaj recenzję:
- Kod: 341
-
Dostępność:
Jest
- Autor: Andrzej Bogusławski
- ISBN: 978-83-61208-09-9
- Format / Liczba stron: B5 / 96
- Oprawa: miękka
- szt.
- 16,80 zł
Autor kontynuuje swe rozważania światopoglądowe opublikowane w roku 2007 w postaci książki A Study in the Linguistics-Philosophy Interface.
Obecnym jego celem jest prezentacja pewnego podejścia do teistycznej wizji Rzeczywistości jako wyłaniającej się z rozważań nad pojęciem 'istnienia' i jego konieczną realizacją, tzn. naszą nieodwołalną wiedzą, że pewne obiekty, do których się odnosi wyraz ktoś i pewne obiekty, do których się odnosi wyraz coś, istnieją, inaczej mówiąc, bądź robią coś, bądź są takie, że ktoś robi coś z nimi. Autor uznaje fakt, że większość ludzi przyjmuje pojęcie istnienia jako samo przez się zrozumiałe oraz absolutnie podstawowe. Jest też świadom tego, że wyprowadzanie twierdzenia teistycznego z konieczności istnienia, które jest skądinąd przypisywane pewnym obiektom przygodnym, tzn. obiektom, których wyobrażalne nieistnienie nie prowadzi do żadnej sprzeczności, może być najbardziej przekonywającą drogą w próbach ugruntowania tego twierdzenia. Jest to oczywiście zgodne z istniejącą od dawna tradycją. Właściwym przedmiotem studium jest nadanie tej znanej myśli określonej formy przez uporządkowanie stosownych obserwacji, twierdzeń i wywodów, wśród których przesłanki lingwistyczne odgrywają rolę decydującą.
Rozdział I: „O rozważaniach egzystencjalnych i teologicznych. Rzut oka na przywoływane pojęcia pośredniczące". Podany tu jest selektywny przegląd atrybutów przypisywanych Bogu w dziejach filozofii. Szczególną uwagę zwraca się na atrybut znany jako „istota nieskończona", m.in. uznawany za główny przez Dunsa Szkota i Kartezjusza; ten ostatni kładł nacisk na jego niezależność i nieredukowalność w stosunku do „nieograniczoności", takiej jak np. właściwa szeregowi arytmetycznemu.
Rozdział II: „Pojęcie nieskończoności, które jest bezużyteczne w rozważaniach egzystencjalnych i teologicznych". Podana tu jest argumentacja, zgodnie z którą rozumienie 'nieskończoności' jako opartej na wiedzy o dodatkowych stanach rzeczy w roli stanów wymaganych przez dowolne stany rzeczy, także przez te, jakie zostały wcześniej uznane za wymagane przez inne stany rzeczy, jest logicznie nie do przyjęcia. „Istota nieskończona" Kartezjusza nie może być rozumiana w ten sposób. Następnie omawia się ideę Kartezjusza, zgodnie z którą pojęcie „istoty nieskończonej" jest dane nam wszystkim, a ponadto może pochodzić tylko od samej tej istoty, co ma w efekcie ustanawiać jej realne istnienie. Ta teza zostaje uznana za pozbawioną wagi; m.in. jest ona obciążona wynikającym z niej regresem nieskończonym. Jednakże w zapleczu tej tezy kryje się trafny pogląd mówiący o tym, że zdolność językowa jako taka (której jedynie fragmentem jest obecność pojęcia istoty nieskończonej) może służyć jako istotny argument na rzecz istnienia Boga; wszelako Kartezjusz nie rozwinął takiego argumentu.
Rozdział III: „O «logicznej możliwości zupełnego braku istnienia»". Idea Russella, zgodnie z którą istnienie ma naturę totalnie kontyngentną, zostaje zinterpretowana jako oparta na ograniczeniu zasad logicznych do prawa tożsamości / niesprzeczności.
Rozdział IV: „Logiczne wykluczenie zupełnego braku istnienia, czyli ustalenie konieczności istnienia". Rozwija się tu szereg argumentów na rzecz tezy, iż istnienie ma charakter konieczny. W szczególności nieludyczny charakter wyrażenia 'istnieje' zostaje skontrastowany z ewidentnie ludycznym charakterem tezy głoszącej totalne nieistnienie oraz z logicznymi właściwościami pojęć ludycznych, takich jak mitologiczny 'jednorożec'.
Rozdział V: „Konieczność instancjacji «konieczności istnienia»; konieczna obecność określonego koniecznego warunku całokształtu stanów rzeczy poza empirycznymi stanami rzeczy". Dowodzi się tu, że istnienie musi być egzemplifikowane nie tylko przez przygodne stany rzeczy; sama konieczność istnienia musi mieć swoją instancjację w postaci koniecznych stanów rzeczy. Te ostatnie są potrzebne, ponieważ musimy odrzucić tezę, jakoby mogły istnieć wyłącznie przygodne stany rzeczy, co prowadziłoby do myśli, iż jedną z dobrych możliwości jest totalny brak jakichkolwiek stanów rzeczy. Odpowiedni "transcendentalny" stan rzeczy (lub zbiorowość stanów rzeczy) jest oznaczony jako „a".
Rozdział VI: „Konieczność istnienia istoty koniecznej". Na podstawie jasnego pokrewieństwa między koniecznością istnienia jakichś stanów rzeczy a koniecznym występowaniem wiedzy i działania za najwłaściwsze rozumienie „transcendentalnego stanu rzeczy" a uznaje się kreacyjne działanie Istoty Wszechmocnej i Wszechwiedzącej. Jej obecność stanowi potrzebny warunek konieczny i wystarczający ogółu w sposób konieczny istniejących stanów rzeczy. Jednakże pewne przygodne stany rzeczy konstytuują inny warunek konieczny całości Rzeczywistości; tylko wybór owych stanów jest częściowo arbitralny (musi on wszakże być zgodny z tym, co jest inherentnie właściwe zjawiskom wiedzy i działania [spontanicznego]).
Rozdział VII: „Uwagi o różnych ujęciach spraw transcendentalnych". Krótko omówione tu zostały pewne istniejące metafizyczne czy też transcendentalne interpretacje Rzeczywistości; zostały one porównane z tezami przedstawionymi w poprzednich rozdziałach. Położono nacisk na źródłowe, konieczne, a więc transcendentalne, proste fenomeny, których podstawowymi wykładnikami językowymi są 'wie o kimś / czymś, że tak a tak' i 'zrobił coś z kimś / czymś'; na nich opiera się wszystko.
W Aneksie umieszczone zostały komentarze dodatkowe. Pierwszy podrozdział, „Uwagi o dylemacie źródeł istnienia", przynosi omówienie słynnego pytania Leibniza „Dlaczego coś istnieje, raczej niżby miało nie istnieć nic?". Autor uznaje to pytanie za źle postawione i nierozwiązywalne. W drugim podrozdziale, „Osobliwość zdań ogólnych o istnieniu i nieistnieniu bez wskazania predykatu", przedmiotem omówienia są niektóre właściwości wyrażenia 'istnieje' czyniące je tak bardzo różnym od zwykłych predykatów. W trzecim podrozdziale, „Konieczne istnienie zdań prawdziwych", przywołany został dowód koniecznego istnienia zdań prawdziwych, który jest równoważny tezie o koniecznym istnieniu 'wiedzy'. W czwartym podrozdziale, „Dodatkowy argument na rzecz konieczności istnienia", zostało podane formalne rozumowanie okazujące absurdalność totalnej negacji istnienia. Piąty podrozdział, „Nieludyczność pojęcia 'istnieje'; jego miejsce w ogólnym referencjalnym obrazie wyrażeń", prezentuje diagram pokazujący szczególną naturę referencjalną pojęć 'istnieje', 'wie, że' i 'zrobił' w ich relacji do całokształtu wyrażeń i ich rodzajów. Przedstawione też zostały pewne dalsze obserwacje dotyczące osobliwości funkcjonowania pojęcia 'istnienia'. Uzasadniono bazowy charakter pojęć 'wie, że' i 'zrobił' w ich relacji do pojęcia 'istnieje'.
Rozdział II: „Pojęcie nieskończoności, które jest bezużyteczne w rozważaniach egzystencjalnych i teologicznych". Podana tu jest argumentacja, zgodnie z którą rozumienie 'nieskończoności' jako opartej na wiedzy o dodatkowych stanach rzeczy w roli stanów wymaganych przez dowolne stany rzeczy, także przez te, jakie zostały wcześniej uznane za wymagane przez inne stany rzeczy, jest logicznie nie do przyjęcia. „Istota nieskończona" Kartezjusza nie może być rozumiana w ten sposób. Następnie omawia się ideę Kartezjusza, zgodnie z którą pojęcie „istoty nieskończonej" jest dane nam wszystkim, a ponadto może pochodzić tylko od samej tej istoty, co ma w efekcie ustanawiać jej realne istnienie. Ta teza zostaje uznana za pozbawioną wagi; m.in. jest ona obciążona wynikającym z niej regresem nieskończonym. Jednakże w zapleczu tej tezy kryje się trafny pogląd mówiący o tym, że zdolność językowa jako taka (której jedynie fragmentem jest obecność pojęcia istoty nieskończonej) może służyć jako istotny argument na rzecz istnienia Boga; wszelako Kartezjusz nie rozwinął takiego argumentu.
Rozdział III: „O «logicznej możliwości zupełnego braku istnienia»". Idea Russella, zgodnie z którą istnienie ma naturę totalnie kontyngentną, zostaje zinterpretowana jako oparta na ograniczeniu zasad logicznych do prawa tożsamości / niesprzeczności.
Rozdział IV: „Logiczne wykluczenie zupełnego braku istnienia, czyli ustalenie konieczności istnienia". Rozwija się tu szereg argumentów na rzecz tezy, iż istnienie ma charakter konieczny. W szczególności nieludyczny charakter wyrażenia 'istnieje' zostaje skontrastowany z ewidentnie ludycznym charakterem tezy głoszącej totalne nieistnienie oraz z logicznymi właściwościami pojęć ludycznych, takich jak mitologiczny 'jednorożec'.
Rozdział V: „Konieczność instancjacji «konieczności istnienia»; konieczna obecność określonego koniecznego warunku całokształtu stanów rzeczy poza empirycznymi stanami rzeczy". Dowodzi się tu, że istnienie musi być egzemplifikowane nie tylko przez przygodne stany rzeczy; sama konieczność istnienia musi mieć swoją instancjację w postaci koniecznych stanów rzeczy. Te ostatnie są potrzebne, ponieważ musimy odrzucić tezę, jakoby mogły istnieć wyłącznie przygodne stany rzeczy, co prowadziłoby do myśli, iż jedną z dobrych możliwości jest totalny brak jakichkolwiek stanów rzeczy. Odpowiedni "transcendentalny" stan rzeczy (lub zbiorowość stanów rzeczy) jest oznaczony jako „a".
Rozdział VI: „Konieczność istnienia istoty koniecznej". Na podstawie jasnego pokrewieństwa między koniecznością istnienia jakichś stanów rzeczy a koniecznym występowaniem wiedzy i działania za najwłaściwsze rozumienie „transcendentalnego stanu rzeczy" a uznaje się kreacyjne działanie Istoty Wszechmocnej i Wszechwiedzącej. Jej obecność stanowi potrzebny warunek konieczny i wystarczający ogółu w sposób konieczny istniejących stanów rzeczy. Jednakże pewne przygodne stany rzeczy konstytuują inny warunek konieczny całości Rzeczywistości; tylko wybór owych stanów jest częściowo arbitralny (musi on wszakże być zgodny z tym, co jest inherentnie właściwe zjawiskom wiedzy i działania [spontanicznego]).
Rozdział VII: „Uwagi o różnych ujęciach spraw transcendentalnych". Krótko omówione tu zostały pewne istniejące metafizyczne czy też transcendentalne interpretacje Rzeczywistości; zostały one porównane z tezami przedstawionymi w poprzednich rozdziałach. Położono nacisk na źródłowe, konieczne, a więc transcendentalne, proste fenomeny, których podstawowymi wykładnikami językowymi są 'wie o kimś / czymś, że tak a tak' i 'zrobił coś z kimś / czymś'; na nich opiera się wszystko.
W Aneksie umieszczone zostały komentarze dodatkowe. Pierwszy podrozdział, „Uwagi o dylemacie źródeł istnienia", przynosi omówienie słynnego pytania Leibniza „Dlaczego coś istnieje, raczej niżby miało nie istnieć nic?". Autor uznaje to pytanie za źle postawione i nierozwiązywalne. W drugim podrozdziale, „Osobliwość zdań ogólnych o istnieniu i nieistnieniu bez wskazania predykatu", przedmiotem omówienia są niektóre właściwości wyrażenia 'istnieje' czyniące je tak bardzo różnym od zwykłych predykatów. W trzecim podrozdziale, „Konieczne istnienie zdań prawdziwych", przywołany został dowód koniecznego istnienia zdań prawdziwych, który jest równoważny tezie o koniecznym istnieniu 'wiedzy'. W czwartym podrozdziale, „Dodatkowy argument na rzecz konieczności istnienia", zostało podane formalne rozumowanie okazujące absurdalność totalnej negacji istnienia. Piąty podrozdział, „Nieludyczność pojęcia 'istnieje'; jego miejsce w ogólnym referencjalnym obrazie wyrażeń", prezentuje diagram pokazujący szczególną naturę referencjalną pojęć 'istnieje', 'wie, że' i 'zrobił' w ich relacji do całokształtu wyrażeń i ich rodzajów. Przedstawione też zostały pewne dalsze obserwacje dotyczące osobliwości funkcjonowania pojęcia 'istnienia'. Uzasadniono bazowy charakter pojęć 'wie, że' i 'zrobił' w ich relacji do pojęcia 'istnieje'.
